Voila, ik ga het zeggen. Ik heb een syndroom. En dat beest heeft een naam: het imposter syndrome. Klinkt als een rare vogel die ineens komt aanwaaien, maar het is wel degelijk serieus. En wat dit syndroom nu eigenlijk is ga ik jullie proberen uitleggen. Allez, proberen. Ik ben geen specialist he, zou ik wel durven? Of wie weet ga ik door de mand vallen?
1. Wat is dat nu feitelijk dat impostersyndrome?
Even een mega officiële uitleg:
“Iemand met het Imposter Syndroom, ofwel bedriegerscomplex, heeft de hardnekkige gedachte dat hij of zij anderen misleidt op het vlak van de eigen deskundigheid. Het komt er in het kort op neer dat iemand denkt niet over de juiste kwaliteiten te bezitten, terwijl diegene wel degelijk competent is”
Voilà, dat is de mooie geleerde tekst. En eigenlijk zegt die het al. Iemand met een impostersyndrome zal zichzelf ALTIJD onderschatten. Nu denk je vast: maar dat heb ik ook zenne! Wel, ik ga er even dieper op ingaan voor jullie.
2. Gaan de mensen doorhebben dat ik het eigenlijk niet kan?
Deze vraag gaat elke dag door mijn hoofd. ELKE DAG. Bij alles wat ik doe. Ik heb jarenlang (en nu als freelancer nog) als aankoper gewerkt en steeds had ik het gevoel dat ik “betrapt” ging worden en dat “ze” gingen doorhebben dat ik het niet echt kon. Bullshit uiteraard want ondertussen was ik die job wel al mooi enkele jaren aan het doen en met succes. Alleen zag ikzelf het zo niet.
Hetzelfde heb ik met tekenen. Nog steeds denk ik dat mensen me op een dag gaan betrappen en zullen zeggen “zie je wel, die kan niet tekenen zenne”
Vermoeiend. Echt wel. En toch heb ik mezelf wat geanalyseerd voor jullie. De laatste maanden heb ik enkele van mij “imposter” gedachten opgelijst:
* Ik zorg gewoon dat ik mega voorbereid ben en dan valt het misschien niet op dat ik niet zo slim ben
* Succes? Ik heb gewoon geluk gehad. Meer niet, pure chance jong!
* Wat humor ertussen gooien en dan heb ik mijn afleidingsmanoeuvre. Maar als ik een compliment krijg dan denk ik dat het is omdat ze vriendelijk willen zijn of gewoon omdat ik soms een grappige ben?
* Iedereen kan dat wel hoor, het is niet zo uitzonderlijk wat ik doe. Anderen zijn er veel beter in.
En ga zo maar voort. Alles om nooit eens jezelf een compliment te geven.
Het is niet eenvoudig om die papegaai de mond te snoeren. En soms kan die ook gevolgen hebben op je hele zijn en je gezondheid in het algemeen.
3. Waarom je hem echt het zwijgen moet opleggen
Wel, het probleem is vooral dat je omenduur zo hard begint te werken dat er een andere badass om de hoek komt loeren. Mr. Burn-out himself. Opgebrand, weg energie, volledig uitgeblust.
Je bent nooit op je gemak en je begint echt obsessief alles te doen om maar niet “ontmaskerd” te worden. Stom uiteraard, maar het is sterker dan jezelf.
Complimenten kan je nooit aanvaarden want je vindt ze niet terecht, het was een meevaller of een toevalstreffer dat jij dat ene hebt bereikt. Maar, nooit complimenten aanvaarden wil ook zeggen dat je je jezelf nooit goed genoeg vindt.
Ik heb jarenlang tegen iedereen gezegd “ik ben maar Véronique en ik ben maar afgestudeerd als drukker”. Door die “maar” te zeggen haalde ik mezelf steeds weer naar beneden. Nu zeg ik “ik ben Véronique” Voila, ik ben ik. En vind jij dat niet leuk? Brute pech.
Dat harde werken is meestal ook om (voor jezelf) te compenseren dat je door de mand zou vallen. Je wil elk detail kennen en alle dossiers leer je als een volleerde professor uit het hoofd. Niemand kan of mag jou ooit betrappen op een fout. Want dat zou de absolute nederlaag zijn. Zo kom je ook in de mindset om minder risico te nemen.
Doordat je minder risico durft te nemen, ga je steeds onder je potentieel werken. Je benut je talenten niet en speelt steeds op veilig. Wel, bij deze moet je oppassen voor de zus van Mr. Burn-out, namelijk Mrs. Bore-out. Doordat je onder je potentieel werkt, ga je jezelf zodanig hard vervelen dat je er ook ziek van kan worden.
Die risico’s dat wil ook zeggen dat je voor jezelf steeds voorwaarden oplegt. “Ik moet eerst zelf die cursus voltooien voor ik dat doe…” of “ik ga eerst die boeken lezen voor ik er iets over schrijf" (true, ik heb eerst enkele boeken gelezen voor ik deze blog durfde schrijven)
Door deze gedachten zet je jezelf in een straatje zonder einde. Het zal nooit goed genoeg zijn, je legt de lat steeds hoger en hoger. Zo hoog dat zelfs Van Gogh zijn oor ervan zou afsnijden...
4. Hoe ontstaat dit eigenlijk? Is het aangeboren?
Nee, gelukkig is het niet aangeboren. Het is meer een combinatie van opvoeding en karaktertrekken en begint meestal al van in de jeugd.
Ik ga nu even een moeilijk deurtje intrappen, maar dit is wel nodig om het te verklaren. (gevoelige kijkers, ga door naar punt 5)
Ikzelf heb van nature een laag zelfbeeld en ben zeer perfectionistisch. Ook was ik het kind dat als eerste de zin uitsprak “ik kan dat zelf”
Als je dan nog bent opgegroeid in een gezin waarin het zeer prestatiegericht was, dan ga je de lat uitzonderlijk hoog leggen. En dat was bij mij zo, mijn papa legde de lat enorm hoog.
9/10 had een 10 moeten zijn, er moest algemeen Nederlands gesproken worden, omgaan met de “juiste” mensen… Je raadt het al: vrij ingewikkeld voor een kind. Hierdoor heb ik ook een zodanig grote vorm van faalangst en onzekerheid over mezelf ontwikkeld dat ik mijn jaren in het middelbaar heb doorgebracht als die hyperventilerende, overgevende tiener tijdens belangrijke examens. Geweldig.
De faalangst werd zodanig groot dat ik bepaalde uitdagingen niet meer durfde aan te gaan en zelfs mijn eigen talenten niet meer verder wilde ontwikkelen. Ik durf echt wel te stellen dat het mee mijn carrière en ontwikkeling heeft bepaald. Ik voelde me steeds niet goed genoeg, voelde me minderwaardig dan andere “hoogopgeleide” collega’s en vrienden en vond mezelf maar… middelmatig.
En hoeveel humor ikzelf ook heb, het is geen lachtertje dat impostersyndrome.
Maar gelukkig heb ik de juiste tips en tricks gekregen om dat aan te pakken.
5. Wel ja: geef me die tips maar!
- Herken de imposter in jezelf.
Weten dat die papegaai er is, is al het eerste deel van het werk. Want dan weet je ook dat je hem die welgemeende uppercut kan geven als hij zijn tater weer eens te veel begint te roeren. En uppercuts dames en heren, die kunnen heel doeltreffend zijn.
- Zet je gedacht om in iets positiefs!
Probeer je gedachte om te vormen naar iets positief. “Ze gaan zien dat ik het eigenlijk niet kan” wordt zo “ik heb mijn uiterste best gedaan en meer kan ik niet doen”. Trek gewoon je eigen gedachte in twijfel. Want zeg eens: is het echt een bewezen feit die gedachte van jou?
- Vier je successen en schrijf ze op!
Elke week schrijf ik in mijn agenda iets op waar ik mega trots op ben. En dat kan alles zijn: een leuke ontmoeting, een bestelling van iemand, een onverwacht compliment. Zaken waar ik fier op ben. Je zal voelen dat dit na een tijdje echt effect heeft.
- Stop met jezelf te vergelijken met anderen
Ik ben ik en jij bent jij. Zo eenvoudig is het. En dat is iets waar je mee moet leren omgaan. Uiteraard kan de andere misschien schitterende portretten tekenen, of is dat de volgende Einstein in wording. Maar jij hebt jouw talenten. En daar kan dan die andere misschien (gezond) jaloers op zijn.
En als laatste: ik ben geen professional. Vind je bij jezelf dat er meer nodig is dan de tips in mijn blog? Schakel dan de hulp van een pro in. Je weet wel: een sputterende auto gaat naar de garage, een sputterende hersenpan gaat naar de psycholoog ;-)
6. Omdat ik toch niet door de mand wil vallen enkele feiten…
Tja, ik heb echt wel wat opzoekwerk gedaan. Ik kan jullie volgende boeken aanraden:
- “Het impostersyndroom – reken af met het idee dat je niet goed genoeg bent” E. Cadoche en A. de Montarlot
- “Fuck die onzekerheid” V. Stadelmaier
Facts and figures
* Komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen (duuuuuh)
* Het is echter wel geen uitsluitend vrouwending, mannen kunnen dit ook hebben
* In kaart gebracht door Dr. Pauline R. Clance en Dr. Suzanne A. Imes
* Imposter is géén faalangst. Bij imposter wéét je dat je het kan, bij faalangst denk je dat je het niet kan.
Voila, dat was hem. Mijn syndroom. En ik weet dat ik niet de enige ben met deze papegaai. Dus heb jij hier ook last van? Weet dat je ergens in Viane een medestander hebt om die uppercut uit te delen aan dat stemmetje in je hoofd 😉
